Ο Ιούλιος Βερν θα ζήλευε τους έλληνες ερευνητές και τους συνεργάτες τους οι οποίοι παρακολουθούν ενδελεχώς την υποθαλάσσια περιοχή της Σαντορίνης
 | ||
| Συλλογή στερεού υλικού με ρομποτικό βραχίονα (που κατευθύνεται από το κατάστρωμα του πλοίου) από μια «καμινάδα», που είναι το στερεό αποτέλεσμα της συνεχούς εκροής υλικών προς την επιφάνεια από το βάθος του ηφαιστείου καθώς ένα μέρος τους εναποτίθεται στον βυθό |
Μπορεί η Σαντορίνη και η γύρω περιοχή να γίνουν ακόμη πιο ενδιαφέρουσες απ’ ό,τι είναι; Θετική απάντηση δίνουν στο ερώτημα έλληνες ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, οι οποίοι σε συνεργασία με ξένους συναδέλφους τους χαρτογράφησαν τον πυθμένα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο έξω από τη Σαντορίνη. Πριν από λίγες ημέρες οι ίδιοι ερευνητές τοποθέτησαν στον βυθό της καλντέρας της Σαντορίνης ειδικά όργανα που θα δίνουν ενδείξεις για την παραμόρφωση του υποθαλάσσιου πυθμένα και μοιράζονται μαζί μας τις φωτογραφίες και τα συμπεράσματα αυτής της αποστολής. Αν το άρθρο σάς ανοίξει την όρεξη για περισσότερα, ίσως κάποια μέρα να μπορέσετε να απολαύσετε ένα πληρέστερο μενού: η δημιουργία ενός υποθαλασσίου πάρκου, όπως προτείνεται από τους επιστήμονες, θα έκανε τη Σαντορίνη και τη γύρω περιοχή κέντρο ενδιαφέροντος και παρακολούθησης όχι μόνον από ειδικούς επιστήμονες αλλά και από τον απλό κόσμο που θα μπορεί μέσα από το Διαδίκτυο ή επί τόπου να παρακολουθεί τι συμβαίνει στον βυθό!
Στο βορειοανατολικό άκρο της Σαντορίνης υπάρχει μια κάτασπρη εκκλησία με τέμπλο από γαλάζιο μάρμαρο με λευκά νερά. Είναι αφιερωμένη στην «Παναγία του Καλού». Το παράξενο αυτό όνομα το κουβαλάει από τότε που τελείωσε «ο καιρός του Κακού». Οταν δηλαδή κόπασε η ηφαιστειακή δραστηριότητα του 1649-50 που πέρα από τις υλικές ζημιές κόστισε και ανθρώπινες ζωές. Η εκκλησία αυτή με την τυπική νησιώτικη αρχιτεκτονική είναι στραμμένη προς την περιοχή όπου βρίσκεται το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο και θ' ανοίξει βέβαια για να γιορτάσει ο κόσμος και τώρα τον Δεκαπενταύγουστο. Σε πολύ καλή κατάσταση ακόμη και σήμερα, αποτελεί τη στέρεη ανάμνηση των ημερών από τις 27 Σεπτεμβρίου του 1650 ως και τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, όταν πραγματικά από το εσωτερικό της Γης η Κόλαση ανέβηκε στην επιφάνεια.
Το Kακό και το περιστέρι
Υστερα από μια έντονη σεισμική δραστηριότητα η θάλασσα παίρνει ένα ξεθωριασμένο πράσινο χρώμα, καθώς το νερό ζεσταμένο από το πυρωμένο μάγμα που είναι κοντά στο να βρει διέξοδο προς την επιφάνεια ανεβαίνει πρώτο, ένας αφρισμένος προπομπός που θα συνοδευτεί εν συνεχεία από νέφη αερίων και πυρωμένο στέρεο υλικό που πετάγονται στον ουρανό. Για ημέρες πυκνή νέφωση, σεισμοί και τρομακτικοί θόρυβοι δημιουργούσαν μια εφιαλτική κατάσταση. Τουλάχιστον πενήντα άνθρωποι και χιλιάδες οικόσιτα ζώα έχασαν τη ζωή τους στη βορειοανατολική περιοχή του νησιού καθώς δηλητηριάστηκαν. Αλλοι, πιο τυχεροί, απλά έχασαν τις αισθήσεις τους.
Τα μεταλλικά αντικείμενα προσβλήθηκαν από τα αέρια και οι εικόνες έχασαν το χρώμα τους από τα νέφη τα πλούσια σε θείο, χλώριο και διοξείδιο του άνθρακα που έμεναν χαμηλά προκαλώντας ασφυξία και αποχρωματισμό των αντικειμένων. Εννέα ναυτικοί που επέστρεφαν με ένα πλοίο φορτωμένο με σιτάρι και έτυχε να περνούν από την περιοχή βρέθηκαν επίσης νεκροί και τα σώματά τους, τα μάτια τους και η γλώσσα τους πρόδιδαν έναν μαρτυρικό θάνατο. Ενα τσουνάμι που ακολούθησε σάρωσε εκκλησίες και ελληνιστικά κτίρια στην Περίσσα και στο Καμάρι, καλλιέργειες, ζώα, ενώ η φύση γενικά δεν ησύχασε πριν από τον Δεκέμβριο. Εκείνη την εποχή η Σαντορίνη βρισκόταν κάτω από την οθωμανική κυριαρχία και στο νησί συνυπήρχαν χριστιανοί ορθόδοξοι και καθολικοί που έφθασαν να προσεύχονται όλοι μαζί τις κρίσιμες ημέρες, όταν το ηφαίστειο έδειχνε να είναι στα χειρότερά του. Οταν δηλαδή και ο ήχος από τα διάφορα φαινόμενα έφθανε ως τα Δαρδανέλια!
Την ίδια στιγμή πειρατές λυμαίνονταν τις Κυκλάδες και Βενετοί είχαν εμφανιστεί, που έδιναν μάχες με τους Τούρκους για την επικράτηση στο Αιγαίο. Δεν είναι τυχαίο που το υποθαλάσσιο αυτό ηφαίστειο στα βορειοανατολικά της Σαντορίνης έχει φθάσει ως τις μέρες μας με το όνομα «Κολούμπο». Κατά μία εκδοχή από την αντίστοιχη ιταλική λέξη που σημαίνει «περιστέρι». Και έφθασε να συνδεθεί το ηφαίστειο με το περιστέρι όταν η ελαφρόπετρα που εκτοξεύθηκε από το ηφαίστειο και έπεσε στη θάλασσα σαν χαλάζι απλώθηκε τόσο ώστε να σκεπάσει όσο έφθανε το μάτι την επιφάνεια της θάλασσας, δημιουργώντας μια εικόνα πρωτόγνωρη. Γιατί ήταν σαν να είχαν καθήσει χιλιάδες περιστέρια επάνω στο νερό και να λικνίζονταν από τα ήρεμα πλέον κύματα.
Τα μεταλλικά αντικείμενα προσβλήθηκαν από τα αέρια και οι εικόνες έχασαν το χρώμα τους από τα νέφη τα πλούσια σε θείο, χλώριο και διοξείδιο του άνθρακα που έμεναν χαμηλά προκαλώντας ασφυξία και αποχρωματισμό των αντικειμένων. Εννέα ναυτικοί που επέστρεφαν με ένα πλοίο φορτωμένο με σιτάρι και έτυχε να περνούν από την περιοχή βρέθηκαν επίσης νεκροί και τα σώματά τους, τα μάτια τους και η γλώσσα τους πρόδιδαν έναν μαρτυρικό θάνατο. Ενα τσουνάμι που ακολούθησε σάρωσε εκκλησίες και ελληνιστικά κτίρια στην Περίσσα και στο Καμάρι, καλλιέργειες, ζώα, ενώ η φύση γενικά δεν ησύχασε πριν από τον Δεκέμβριο. Εκείνη την εποχή η Σαντορίνη βρισκόταν κάτω από την οθωμανική κυριαρχία και στο νησί συνυπήρχαν χριστιανοί ορθόδοξοι και καθολικοί που έφθασαν να προσεύχονται όλοι μαζί τις κρίσιμες ημέρες, όταν το ηφαίστειο έδειχνε να είναι στα χειρότερά του. Οταν δηλαδή και ο ήχος από τα διάφορα φαινόμενα έφθανε ως τα Δαρδανέλια!
Την ίδια στιγμή πειρατές λυμαίνονταν τις Κυκλάδες και Βενετοί είχαν εμφανιστεί, που έδιναν μάχες με τους Τούρκους για την επικράτηση στο Αιγαίο. Δεν είναι τυχαίο που το υποθαλάσσιο αυτό ηφαίστειο στα βορειοανατολικά της Σαντορίνης έχει φθάσει ως τις μέρες μας με το όνομα «Κολούμπο». Κατά μία εκδοχή από την αντίστοιχη ιταλική λέξη που σημαίνει «περιστέρι». Και έφθασε να συνδεθεί το ηφαίστειο με το περιστέρι όταν η ελαφρόπετρα που εκτοξεύθηκε από το ηφαίστειο και έπεσε στη θάλασσα σαν χαλάζι απλώθηκε τόσο ώστε να σκεπάσει όσο έφθανε το μάτι την επιφάνεια της θάλασσας, δημιουργώντας μια εικόνα πρωτόγνωρη. Γιατί ήταν σαν να είχαν καθήσει χιλιάδες περιστέρια επάνω στο νερό και να λικνίζονταν από τα ήρεμα πλέον κύματα.
Βυθός ηφαιστείων
Η διαδικασία ψαρέματος του τηλεκατευθυνόμενου μεταλλικού ρομπότ με τη βοήθεια γερανού με μαγνήτες.
Η ηφαιστειακή δράση στην περιοχή από τη Μινωική Εποχή ως και τον Μεσαίωνα έχει κάνει τη Σαντορίνη και τη γύρω περιοχή όχι μόνο ένα γεωλογικό αξιοθέατο του παρελθόντος αλλά, όπως φαίνεται, και ένα πεδίο δράσης για επιστήμονες που έρχονται από την άκρη του κόσμου για να μελετήσουν το σήμερα. Ρωτήσαμε την κυρία Παρασκευή Νομικού, λέκτορα Γεωλογικής Ωκεανογραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών που συμμετείχε και στη διεθνή αποστολή του 2010-2011 για τη μελέτη του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο και στην τωρινή επιχείρηση εγκατάστασης οργάνων καταγραφής της ηφαιστειακής δραστηριότητας στην καλδέρα της Σαντορίνης.
Πόσα, τελικά, ηφαίστεια έχουμε στο Αιγαίο και για ποιον λόγο υπάρχει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για την περιοχή. Οπως μας εξήγησε: «Εκτός από τα χερσαία ηφαίστεια που υπάρχουν κατά μήκος του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου (Σουσάκι, Μέθανα, Πόρος, Μήλος, Αντίμηλος, Σαντορίνη, Κως, Νίσυρος, Γυαλί) με συνολικό μήκος περίπου 500 χιλιομέτρων, τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών στη θαλάσσια έρευνα έχουν ανακαλυφθεί και τα υποθαλάσσια ηφαίστεια, τα οποία αποτελούν είτε συνέχεια των ήδη χερσαίων ηφαιστείων είτε μεμονωμένους ηφαιστειακούς δόμους και κρατήρες. Ξεκινώντας από τα δυτικά, υπάρχει το υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Παυσανία (δυτικά από τη χερσόνησο των Μεθάνων), οι υποθαλάσσιοι ηφαιστειακοί δόμοι της Αντιμήλου και το υδροθερμικό πεδίο νότια της Μήλου. Οι υποθαλάσσιοι ηφαιστειακοί δόμοι των Χριστιανών (ΝΔ της Σαντορίνης), το υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο (ΒΑ της Σαντορίνης) και οι υποθαλάσσιοι δόμοι και κρατήρες γύρω από τη Νίσυρο». Και εδώ ξαναβρίσκουμε τις γνωστές λιθοσφαιρικές πλάκες που δημιουργούν πάντα προβλήματα στα σημεία όπου συναντούν η μία την άλλη.
Οπως εξηγεί η κυρία Νομικού: «Το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο είναι αποτέλεσμα της υποβύθισης της αφρικανικής πλάκας κάτω από την ευρασιατική σε περιβάλλον σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών, και μάλιστα σε απόσταση από το πεδίο σύγκλισης, πίσω από μια μολασσική λεκάνη, όπως είναι η κρητική λεκάνη. Το ηφαιστειακό συγκρότημα της Σαντορίνης άρχισε πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια, ενώ η διάσημη Μινωική Εκρηξη (~1650 π.Χ.) είναι συγκρίσιμη με την ιστορική έκρηξη Tambora της Ινδονησίας το 1815 με συνολικό όγκο ηφαιστειακών προϊόντων περίπου 60.000 κυβικών μέτρων. Η σημερινή μορφή της καλδέρας διαμορφώθηκε μετά τη Μινωική Εκρηξη και είναι η μεγαλύτερη καλδέρα του κόσμου με διάμετρο 11Χ7 χλμ. και στο κέντρο της έχουν δημιουργηθεί από το 197 π.Χ. ως το 1950 (τελευταία έκρηξη) η Παλαιά και Νέα Καμένη. Η καλδέρα έχει διαχωριστεί σε τρεις ευδιάκριτες λεκάνες στα βόρεια, δυτικά και νότια με μέγιστα βάθη 385, 320 και 290 μ. αντιστοίχως με επίπεδο πυθμένα. Η συνέχεια των ηφαιστειακών εκρήξεων στον υποθαλάσσιο χώρο έχει χαρτογραφηθεί με υψηλής ευκρίνειας συστήματα χαρτογράφησης (Multibeam) του ΕΛΚΕΘΕ».
Ζωή ακραίων συνθηκών
Οπως μας λέει η κυρία Νομικού: «Καταδυόμενοι με το βαθυσκάφος "Θέτις'' του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών μέσα στον κρατήρα του Κολούμπο στα 500 μέτρα εντυπωσιάστηκα όταν αντικρίσαμε τις υδροθερμικές καμινάδες που ήταν καλυμμένες με ένα πορτοκαλί πέπλο βακτηρίων και φυσαλίδες αερίων να διαφεύγουν από διάφορα σημεία του κρατήρα. Το τοπίο ήταν μοναδικό». Οπως φαίνεται λοιπόν στις φωτογραφίες και το περιγράφουν και οι… αυτόπτες μάρτυρες που έχουν την τόλμη και την τύχη να καταδυθούν ως εκεί, ο πυθμένας του κρατήρα δεν είναι ακριβώς ένα άδειο πια κοχύλι.
Το περιβάλλον μπορεί να είναι τοξικό αλλά ζωή υπάρχει. Μέσα στο σκοτάδι, σε πολύ υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες πάνω από 200 βαθμούς Κελσίου, οι μικροοργανισμοί αυτοί αντί να χρησιμοποιούν το φως και με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης να προσπορίζονται ενέργεια έχουν αναπτύξει την «τέχνη» της χημειοσύνθεσης, και από τα τοξικά υλικά που δημιουργούνται πέντε χιλιόμετρα πιο βαθιά στη Γη και βρίσκουν διέξοδο από τις καμινάδες του κρατήρα βρίσκουν τον τρόπο να έχουν ενέργεια και τροφή. Πολλοί επιστήμονες άλλωστε υποστηρίζουν ότι οι πρώτες μορφές ζωής στον πλανήτη αναπτύχθηκαν σε παρόμοια ακραία περιβάλλοντα και με το πέρασμα των χρόνων τροποποίησαν τον μεταβολισμό τους και εισήλθαν στην ατμόσφαιρα. Συνθήκες περιβάλλοντος όμοιες με αυτές των υδροθερμικών πεδίων επικρατούν και σε άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος.
Το περιβάλλον μπορεί να είναι τοξικό αλλά ζωή υπάρχει. Μέσα στο σκοτάδι, σε πολύ υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες πάνω από 200 βαθμούς Κελσίου, οι μικροοργανισμοί αυτοί αντί να χρησιμοποιούν το φως και με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης να προσπορίζονται ενέργεια έχουν αναπτύξει την «τέχνη» της χημειοσύνθεσης, και από τα τοξικά υλικά που δημιουργούνται πέντε χιλιόμετρα πιο βαθιά στη Γη και βρίσκουν διέξοδο από τις καμινάδες του κρατήρα βρίσκουν τον τρόπο να έχουν ενέργεια και τροφή. Πολλοί επιστήμονες άλλωστε υποστηρίζουν ότι οι πρώτες μορφές ζωής στον πλανήτη αναπτύχθηκαν σε παρόμοια ακραία περιβάλλοντα και με το πέρασμα των χρόνων τροποποίησαν τον μεταβολισμό τους και εισήλθαν στην ατμόσφαιρα. Συνθήκες περιβάλλοντος όμοιες με αυτές των υδροθερμικών πεδίων επικρατούν και σε άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος.
Η «καλωδίωση» της Σαντορίνης
Την είδηση ότι μια ομάδα επιστημόνων τοποθέτησε μηχανήματα μετρήσεων και παρακολούθησης των τεκτονικών κινήσεων στην καλδέρα της Σαντορίνης οι απαισιόδοξοι την ερμήνευσαν ως μια ένδειξη φόβου για επερχόμενη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα. Τα μέλη όμως της αποστολής δίνουν τη δική τους εξήγηση για την κίνηση αυτή. Θεωρούν ότι όσο πιο στενά παρακολουθεί κανείς μια γεωλογική δραστηριότητα που συνήθως έχει ορίζοντα αρκετών χρόνων για να παρουσιάσει έξαρση, τόσο πιο εύκολα μπορεί να πάρει εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα σχετικά με τον πληθυσμό αν χρειαστεί. Ετσι σήμερα οι επιστήμονες της αποστολής παρουσιάζονται περισσότερο ήσυχοι, αφού θεωρούν ότι η περιοχή της καλδέρας έχει κατά κάποιον τρόπο «καλωδιωθεί».
Ειδικά όργανα θα πρέπει να παρακολουθούν τις κινήσεις και την τυχόν αλλαγή στην κλίση του εδάφους, την απόσταση του πυθμένα από την επιφάνεια, άλλα αγρυπνούν και σχετικά με την έκλυση αερίων και για τις μεταβολές στη θερμοκρασία στον πυθμένα. Ολα αυτά μέσα στο νερό, διότι υπάρχουν και συστήματα παρακολούθησης με τη βοήθεια του συστήματος GPS και τη βοήθεια δορυφόρων, αλλά από τον αέρα η ακρίβεια δεν φθάνει στα επιθυμητά επίπεδα. Για τη δουλειά αυτή πολύτιμη ήταν και η συμβολή των έμπειρων συνεργατών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών που έχει από το 2001 κάνει πολλές εργασίες στην περιοχή και τους οφείλουμε τους λεπτομερείς βυθομετρικούς χάρτες που μας δίνουν μια ιδέα για το πώς είναι ο πυθμένας των κρατήρων και στην καλδέρα και στο Κολούμπο.
Ειδικά όργανα θα πρέπει να παρακολουθούν τις κινήσεις και την τυχόν αλλαγή στην κλίση του εδάφους, την απόσταση του πυθμένα από την επιφάνεια, άλλα αγρυπνούν και σχετικά με την έκλυση αερίων και για τις μεταβολές στη θερμοκρασία στον πυθμένα. Ολα αυτά μέσα στο νερό, διότι υπάρχουν και συστήματα παρακολούθησης με τη βοήθεια του συστήματος GPS και τη βοήθεια δορυφόρων, αλλά από τον αέρα η ακρίβεια δεν φθάνει στα επιθυμητά επίπεδα. Για τη δουλειά αυτή πολύτιμη ήταν και η συμβολή των έμπειρων συνεργατών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών που έχει από το 2001 κάνει πολλές εργασίες στην περιοχή και τους οφείλουμε τους λεπτομερείς βυθομετρικούς χάρτες που μας δίνουν μια ιδέα για το πώς είναι ο πυθμένας των κρατήρων και στην καλδέρα και στο Κολούμπο.
«Διαστημικό» τοπίο
Παρατηρώντας τις φωτογραφίες και από την προηγούμενη αποστολή που χαρτογράφησε το Κολούμπο έχεις την εντύπωση ότι βρίσκεσαι στο Διάστημα και όχι μέσα στο νερό, αλλά αυτό είναι έτσι διότι ξεχνούμε ότι στην πραγματικότητα εκεί κάτω επικρατεί απόλυτο σκοτάδι. Γι' αυτό τα τηλεκατευθυνόμενα ρομπότ του Ω/Κ «Nautilus» (OET) καταδύονται συνήθως δύο μαζί, έτσι ώστε το ένα να φωτίζει τον δρόμο του άλλου. Για την τοποθέτησή τους στη θάλασσα και την ανάσυρσή τους μετά το τέλος της αποστολής χρησιμοποιείται ένας μεγάλος γερανός του συνοδού πλοίου με πολύ δυνατό μαγνήτη, ενώ και ένα σχοινί συνδέει πάντα σαν ομφάλιος λώρος το χωρίς πλήρωμα τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ.
Οπως αναφέρουν οι επιστήμονες που λαμβάνουν μέρος στην αποστολή σε σχετική εργασία, η μελέτη αυτού του ιδιαίτερου περιβάλλοντος στον πυθμένα του Κολούμπο, όπου έχουμε την ανάπτυξη των μικροοργανισμών σε αυτό το ακραίο περιβάλλον, την έκλυση αερίων και την παρουσία πολύτιμων μετάλλων όπως είναι ο χρυσός και ο άργυρος, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ένα εξαιρετικό επιτόπου εργαστήριο μελέτης της ανάπτυξης μεθόδων επιβίωσης από διάφορους ζώντες οργανισμούς. Επιπλέον οι όλο και πιο λεπτομερείς χαρτογραφήσεις και ανιχνεύσεις των ορίων όπου έχει φθάσει η λάβα στις διάφορες υποθαλάσσιες εκρήξεις δίνει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να αναθεωρούν τις προηγούμενες εκτιμήσεις και να πλησιάζουν με όλο και μεγαλύτερη ακρίβεια το γεγονός της έκρηξης και από εκεί να κάνουν πιο τεκμηριωμένες τις εκτιμήσεις τους για πιθανή δραστηριότητα στο μέλλον. Ετσι μπορούμε να πούμε ότι κάθε άλλο παρά άσκοπες είναι οι περιπλανήσεις στον βυθό της Σαντορίνης και στις γύρω περιοχές. Αλλά υπάρχει και κάτι για τις επόμενες γενιές.
Τα σχέδια για το μέλλον
Με λίγη φαντασία και αρκετή δουλειά ο υποθαλάσσιος χώρος γύρω από το Κολούμπο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι το μοναδικό μέσα σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Να είναι δηλαδή ένα διαρκές παρατηρητήριο της ηφαιστειακής δράσης της περιοχής. Ηδη την εποχή που γίνονταν οι μετρήσεις και η χαρτογράφηση οι επιστήμονες είχαν φροντίσει όχι μόνο να εμφανίζεται ό,τι κάνουν στο Διαδίκτυο αλλά να έχουν και κατευθείαν σύνδεση με τα σχολεία της Σαντορίνης και να δέχονται εκείνη τη στιγμή και ερωτήσεις από τα παιδιά που τους παρακολουθούσαν και έρχονταν σε άμεση επαφή με την επιστημονική έρευνα (www.nautiluslive.org).Οπως λέει στο «Βήμα» η κυρία Νομικού: «Ο υποθαλάσσιος χώρος του Κολούμπο πρέπει να αναδειχθεί ως Εθνικό Πάρκο και να τοποθετηθούν όργανα για τη μόνιμη παρακολούθηση του ηφαιστείου, όπως έχει γίνει και σε άλλες περιοχές στον κόσμο. Αν υπήρχε χρηματοδότηση για να εγκατασταθούν όλα τα απαραίτητα όργανα, ειδικά θερμόμετρα, υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι, κλισιόμετρα, όργανα μέτρησης πίεσης που συντελούν στη δημιουργία ενός πρότυπου υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου στο πιο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο της Μεσογείου, το επόμενο βήμα ποιο θα ήταν; Να γίνονται σε πραγματικό χρόνο οι μετρήσεις ώστε να παρακολουθείται το ηφαίστειο από τους επιστήμονες αλλά και απ' όλον τον κόσμο μέσω Διαδικτύου, όπως γίνεται με το υποθαλάσσιο παρατηρητήριο Neptune (το μεγαλύτερο υποθαλάσσιο καλωδιωμένο παρατηρητήριο) στις ακτές του Καναδά. Είναι ο μοναδικός τρόπος άλλωστε για να μπορέσεις να προβλέψεις μια πιθανή δραστηριοποίηση του ηφαιστείου και να ενημερώσεις εγκαίρως τις τοπικές αρχές και τους κατοίκους. Ο συνδυασμός των χερσαίων παρατηρήσεων του ηφαιστείου της Σαντορίνης αλλά και των υποθαλάσσιων μέσα στην καλδέρα, αλλά κυρίως στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπο, είναι ο σωστότερος τρόπος ενημέρωσης των κατοίκων και των χιλιάδων τουριστών ώστε να νιώθουν ασφάλεια και προστασία».
Την ίδια στιγμή αυτές οι κινήσεις θα είναι μια τεράστια διαφήμιση για την περιοχή και θα αποτελέσουν πόλο έλξης για περισσότερους τουρίστες απ' όλον τον κόσμο. Θα μπορούσαν μάλιστα να διοργανώνονται και μικρές εκδρομές ως την περιοχή του Κολούμπο με κατάλληλη ξενάγηση, προβολή βίντεο, αλλά, όπως λέει και μια πιο προχωρημένη πρόταση, να αναπτυχθεί και καταδυτικός τουρισμός. Με λήψη και υποβρυχίων φωτογραφιών, αφού οι πραγματικά αξιοθέατες πλαγιές του κρατήρα σε μερικά σημεία βρίσκονται μόλις 18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Για τα παιδιά θα μπορούσαν να υπάρχουν και ξεχωριστά προγράμματα ώστε να ανακαλύπτουν τα μυστικά ενός ηφαιστείου και να μυούνται στους τρόπους με τους οποίους πραγματοποιείται μια ωκεανογραφική έρευνα. Μπορεί να αναδείχθηκε η Σαντορίνη από κάποιο ταξιδιωτικό περιοδικό ο υπ' αριθμόν 1 τουριστικός προορισμός παγκοσμίως, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι στη φυσική ύπαρξη του τόπου αυτού δεν πρέπει να προσθέτουμε κάθε τόσο και νέα σημεία ενδιαφέροντος. Και όπως οι παλιοί κάτοικοι ξόρκισαν το Κακό χτίζοντας μια Παναγία για το Καλό και οι σημερινοί στην υποχθόνια ηφαιστειακή δράση, αν το κράτος καταλάβει το συμφέρον όλων μας, θα μπορέσουν να απαντήσουν, όπως φαίνεται, στήνοντας ένα καλά εξοπλισμένο δίχτυ προστασίας που θα προσφέρει και άλλα καλά στον τόπο τους.
Γιατί είναι ξεχωριστός ο βυθός της Σαντορίνης
Ενας κρατήρας πολύ μικρών διαστάσεων στον πυθμένα του Κολούμπο με ορατή τη συνεχή διαφυγή αερίων προς την επιφάνεια. Η θερμοκρασία είναι περίπου 70 βαθμοί Κελσίου. Είναι περιστοιχισμένος από μια ολόκληρη αποικία βακτηριδιακού υλικού που ζει και τρέφεται από όσα αέρια και υγρά διαχέονται από τον κρατήρα
Το ενεργό υδροθερμικό πεδίο που έχει βρεθεί στον κρατήρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπο αποτελείται από καμινάδες οι οποίες δομούνται από πολυμεταλλικά σουλφίδια και θειικά άλατα. Τέτοιου είδους υδροθερμικές καμινάδες έχουν ανακαλυφθεί σε ελάχιστα σημεία στον ωκεανό και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε χρυσό και ασήμι, συγκρινόμενες με τους γνωστούς «μαύρους καπνιστές» («black smokers vents») οι οποίοι έχουν ανακαλυφθεί κατά μήκος των μεσοωκεάνιων ράχεων σε πολύ μεγάλο βάθος.
Ενας κρατήρας πολύ μικρών διαστάσεων στον πυθμένα του Κολούμπο με ορατή τη συνεχή διαφυγή αερίων προς την επιφάνεια. Η θερμοκρασία είναι περίπου 70 βαθμοί Κελσίου. Είναι περιστοιχισμένος από μια ολόκληρη αποικία βακτηριδιακού υλικού που ζει και τρέφεται από όσα αέρια και υγρά διαχέονται από τον κρατήρα
Το ενεργό υδροθερμικό πεδίο που έχει βρεθεί στον κρατήρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπο αποτελείται από καμινάδες οι οποίες δομούνται από πολυμεταλλικά σουλφίδια και θειικά άλατα. Τέτοιου είδους υδροθερμικές καμινάδες έχουν ανακαλυφθεί σε ελάχιστα σημεία στον ωκεανό και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε χρυσό και ασήμι, συγκρινόμενες με τους γνωστούς «μαύρους καπνιστές» («black smokers vents») οι οποίοι έχουν ανακαλυφθεί κατά μήκος των μεσοωκεάνιων ράχεων σε πολύ μεγάλο βάθος.
Το ηφαίστειο του Κολούμπο βρίσκεται σε τεκτονικό περιβάλλον σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών και όχι απόκλισης όπως παρατηρείται στις μεσοωκεάνιες ράχες σε πολύ μικρό βάθος, μόλις 500 μ. και όχι σε βάθη μεγαλύτερα από 2.000 μ., και η θερμοκρασία των ρευστών από τις υδροθερμικές καμινάδες φθάνει ως και τους 2.200°C (μετρηθείσες θερμοκρασίες) και όχι μεγαλύτερη από 3.500°C που παρατηρείται στους black smokers.
Ενα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των υδροθερμικών καμινάδων του Κουλούμπο είναι η ενεργή διαφυγή αερίων (99% C02) μαζί με ρευστά υψηλής θερμοκρασίας.
Αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι μοναδικό σε υποθαλάσσια ηφαιστειακά κέντρα μικρού βάθους σε περιβάλλοντα σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών.
Κοκκινο-πορτοκαλί στρώμα βακτηρίων χρωματίζει τον πυθμένα και καλύπτει τις πλαγιές του ηφαιστείου ως τα 250 μέτρα βάθος.
Τα βακτήρια αυτά ζουν στο σκοτάδι, σε τοξικά περιβάλλοντα μεγάλων πιέσεων και υψηλών θερμοκρασιών, και χρησιμοποιούν τα υδροθερμικά ρευστά και τα αέρια που εξέρχονται από τις καμινάδες ως δική τους πηγή ενέργειας (χημειοσύνθεση) αντί του ηλιακού φωτός (φωτοσύνθεση).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου